چه عواملی باعث سرطان میشوند؟
گاهی اوقات سلولها طی تقسیم تغییر شکل پیدا میکنند و ترمیم نمیشوند و میتوانند تبدیل به سلولهای سرطانی شوند. سلولهای سرطانی میتوانند از بافت اصلی که به آن تعلق دارند (مثلا بافت ریه، سینه و...) جدا شوند و وارد خون و بافت لنفاوی شده و به بافتهای دیگر بروند و در آنجا هم تکثیر شده و چرخه رشد معیوب را ادامه دهند.
امروزه بیش از 200 نوع سرطان شناخته شده است که به این گروهها دستهبندی میشوند:
1- کارسینوم: سرطانهایی که از پوست و یا بافتهایی که ارگانهای داخلی بدن را پوشش میدهند شروع شوند.
2- سارکوم: سرطانهایی که از بافتهایی مانند استخوان، غضروف، چربی ، ماهیچه، خون و بافت همبند شروع شوند.
3- لوسمی: از بافتهایی که از خون تشکیل شدهاند مثل مغز استخوان شروع میشوند. بروز سرطان در مغز استخوان میتواند منجر به تولید و گسترش انواع سلولهای معیوب و سرطانی خون در سراسر بدن شود.
4- سرطان سیستم عصبی مرکزی : سرطانی است که از مغز یا نخاع شروع میشود.
5- لنفوم: لنفوم سرطانی است که از سلولهای دستگاه ایمنی آغاز میشود.
سرطان یکی از علل اصلی مرگ در سراسر جهان است. حدود 13 درصد علت مرگ افراد در سراسر جهان در سال 2004 مربوط به سرطان بوده است
هشدارهای سازمان بهداشت جهانی در مورد سرطان
سازمان بهداشت جهانی یا WHO اطلاعات کلی زیر را در مورد سرطان منتشر کرده است:
- سرطان ریه، معده، کبد، روده بزرگ و سینه هر ساله بیشترین میزان مرگ و میر را در بین دیگر سرطانها دارند.
- میزان مرگ و میر بر اثر سرطان هر ساله در حال افزایش است و پیشبینی میشود در سال 2030، 12 میلیون قربانی بگیرد.
افراد در معرض خطر سرطان
- افرادی که برای پیوند عضو، داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی را مصرف میکنند.
- افراد مبتلا بهHIV یا ایدز
- افرادی که با سیستم ایمنی ناقص متولد میشوند
- تحقیقات نشان داده که افرادی که سیگار و الکل مصرف میکنند و اضافه وزن دارند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان قرار دارند.
- رژیم غذایی که از سبزیجات و میوهها کم استفاده میکنند نیز بیشتر در معرض ابتلا به سرطان هستند.
عوامل محیطی سرطان زا
عوامل محیطی که روزانه با آنها سروکار داریم میتوانند سبب بروز سرطان شوند. بعضی از این موارد غیرقابل اجتناب هستند و از برخی دیگر میتوان دوری کرد.
این عوامل عبارتند از :
- سیگار
- اشعههای طبیعی یا مصنوعی
- خطرات محل کار
- آزبست یا پنبه نسوز
عوامل خطر سرطان
- افزایش سن: با افزایش سن، ابتلا به انواع سرطانها نیز شایع تر میشود. این به خاطر تغییراتی است که در تولید سلولهای جدید ایجاد میشود که ممکن است سلول سرطانی شده و مدتی طول بکشد تا بتواند خود را ترمیم کند.
تغییرات زیادی ممکن است به طور اتفاقی در فرایند تقسیم سلولی رخ دهد و یا ممکن است ماده سرطانزا سلول را تخریب کند و این تخریب نیز پس از تقسیم سلولی وجود داشته باشد.
تحقیقات نشان داده که باکتری هلیکو باکترپیلوری (باکتری که سبب زخم معده میشود) میتواند احتمال سرطان معده را افزایش دهد
- جهش ژنتیکی: بروز جهش ژنتیکی به معنای ایجاد سرطان نیست، بلکه احتمال ابتلا به سرطان را زیاد میکند. جهش ژنتیکی معمولا در افرادی که زمینه ژنتیکی دارند رخ میدهد.
- اختلال سیستم ایمنی: افرادی که در سیستم ایمنی خود دچار اختلال هستند بیشتر در معرض ابتلا به انواع سرطانها قرار دارند، زیرا وقتی سلولی از بدن سرطانی میشود، دستگاه ایمنی فرد به آن حمله میکند. ولی در صورتی که سیستم ایمنی ضعیف باشد، سلولهای سرطانی به راحتی در بدن رشد میکنند.
- وراثت: سرطانهای ارثی به دلیل به ارث رسیدن نقص های ژنتیکی به وجود می آیند. جهش در برخی ژنها که سبب سرطان سینه و تخمدان میشود، میتواند ارثی باشد.
- هورمون: خیلی از هورمون ها نقش مهمی را در پیشرفت سرطان ایفا میکنند، زیرا سبب تحریک ازدیاد سلولی میشوند. این هورمون ها در انواع سرطانهایی که به جنس افراد وابسته هستند مانند سرطان سینه و تخمدان در خانم ها و سرطان پروستات در آقایان وجود دارند. همچنین در سرطانهای استخوان و تیروئید نیز دیده میشوند.
- مواد سرطانزا: برخی مواد میتوانند سبب بروز سرطان شوند. دود سیگار قویترین و مهمترین ماده سرطانزا میباشد، اما همه افرادی که از سیگار استفاده میکنند سرطان ریه نمیگیرند. این موضوع به عوامل دیگری نیز بستگی دارد.
- ویروسها:گاهی برخی ویروس ها میتوانند منجر به بروز سرطان شوند. ویروس ها با ایجاد تغییر در ژن سلول، احتمال سرطانی شدن آن را افزایش میدهند. برخی سرطانها حاصل ویروس میباشند، مثل سرطان دهانه رحم.
- عفونتهای باکتریایی: تحقیقات نشان داده که باکتری هلیکوباکترپیلوری (باکتری که سبب زخم معده میشود) میتواند احتمال سرطان معده را افزایش دهد. حال اگر عفونت باکتریایی با آنتیبیوتیک درمان شود، میتواند به عنوان راه پیشگیری از سرطان باشد.
مطالب مرتبط:
مطالبی متعدد درباره انواع سرطان
فیلم های مرتبط: